Tavlalarda Bulunması İstenen Özellikler

Isı ve Nem Kontrolü:

• Tavlalar dışardaki ısı değişikliklerinden etkilenmeyen sabit bir sıcaklıkta olmalıdır. Ne çok sıcak ne de çok soğuk olmayan, devamlı temiz bir hava sağlanmalıdır.
• Aşırı sıcak bir ahır sağlıklı değildir; ahır sıcaklığı dış ortam sıcaklığını takip etmelidir. Yalnızca aşırı sıcak ve soğuk durumlarda önlem alınmalıdır.
• Atlar farklı nemlilik oranlarına, sıcaklığa nazaran daha fazla dayanıklıdır. Çok yüksek ve düşük nem oranları atların özellikle solunum yolları hastalıklarına yakalanma olasılığını artırır. Nem oranı tavla içerisinde %60 – %80 arasında olmalıdır.

Hava Kalitesi:

• Tavla içerisinde amonyak ve hidrokükürt gazları gibi zararlı gazların oluşumu hijyenik tedbirlerle en alt seviyeye indirilmelidir. Bunun için hayvan altlığı sık sık değiştirilmelidir.
• Atlar açıkta esintili yerlerde kalmayı severler, bu nedenle tavla içindeki kötü havanın uzaklaştırılması için etkili bir hava hareketi sağlanmalıdır. Bu, hava cereyanı yerine daha çok rüzgar sayesinde oluşmalıdır.
• Tavlalar genel olarak kapılar ve pencereler sayesinde havalandırılır. Bu kış aylarında ve kalabalık tavlalarda yeterli olmayabilir, bu nedenle hava akımını sağlamak için ek tedbirlere ihtiyaç duyulabilir.
• Havalandırma donanımı işlevsel, amaca uygun mekan hacmine yeterli olmalıdır. Havalandırmanın amacı su buharı ve zararlı gazlarla yüklenen havayı tavladan uzaklaştırmak ve yerine temiz havanın girmesini sağlamaktır.

Box Düzenlemesi:

• Boxların büyüklüğü atların büyüklüğü ve yatma yeri ihtiyacına göre belirlenir. Ortalama box ölçüleri normal atlarda 3.5 x 3.5 metre veya 3.5 x 3 metre olabilir. Üretim tavlalarında taylı kısraklar ve damızlık aygırlar için bu ölçüler 3 x 4 metre veya 4 x 4 metre olmalıdır.
• Boxların arasındaki duvarlar, atların birbirlerini görebileceği şekilde olmalıdır. Genel olarak bu duvarın yüksekliği 130 cm olmalıdır. Duvarın üzerine yapılacak parmaklık demirlerinin aralıkları başın geçmesini önlemek amacıyla 17 cm’den fazla olmamalıdır. Ayrıca, duvar ve parmaklıkların yükseklikleri 240 cm olmalıdır.
• Box kapılarının genişliği en az 120 cm olmalıdır. Kapılar kanatlı veya raylı olabilir; raylı kapılar daha kullanışlıdır. Raylı kapıların üst bağlantı raylarının yüksekliği atların giriş çıkışta kafalarını vurmaması için en az 240 cm olmalıdır. Ayrıca, kapıların üst kısmından sökülüp yere düşmesini engellemek amacıyla bu bölgede gerekli emniyet tedbirleri alınmalıdır.

Yemlik ve Su Yalakları:

• Otomatik su yalakları imkanlar ölçüsünde yemlikten uzağa konmalıdır. Bazı atlar yem yerken su da içerler, bu ise suyun çabuk kirlenmesine sebep olur. Yalak için en uygun yerlerden birisi yemliğin çaprazında bir noktadır.
• Aslında, devamlı ve kolayca su kontrolü yapabilmek için box ön duvarına yerleştirmek en uygunudur. Otomatik su yalaklarının yukarıdan aşağıya doğru tesis edilmesi uygundur.
• Sulama sisteminde, tavla girişinde bir ana vana bulunacağı gibi her box için ayrıca bir vana bulunmalıdır. Bu, çalışmadan yeni dönen terli atların belirli bir süre su içmesini engellemek için gereklidir.
• Eğer otomatik sulama sistemi kurulamamış ise temiz su kovalarıyla, su box taşınmak suretiyle sulama yapılmalıdır. Bu durumda tavladaki her at için su kovası bulunması uygundur. Genel su yalaklarından ata su içirilmesi sağlık yönünden uygun değildir.

Zemin:

• Boxların zemini kuru, rutubet tutmayan, hava geçirgenliğine sahip, kaymayı engelleyen, düz, dayanıklı ve kolay temizlenebilen özelliklere sahip olmalıdır. Bu amaçla tırtıllı beton ve mıcır mozaik beton kullanılabilir.
• Tavla zemininin yüksekliği, hava akımının daha iyi sağlanabilmesi için hizmet yolu yüksekliği ile aynı ölçüde tutulmalıdır. Daha aşağıda olması hava akımının sağlanamaması ve temizlik açısından sakıncalıdır.

Hizmet Yolları:

• Tavla hizmet yolları, tek sıralı box sisteminde 2.5 metre, iki sıralı box sisteminde en az 3 metre olmalıdır.
• Hizmet yolu bölümünde zemin su geçirmeyen özellikte, sıkı ve sert zemine sahip olmalıdır. Kolayca temizlenebilir olmalıdır.
• Tavla dış kapıları 3 metre genişliğinde, en az 2.40 metre yüksekliğinde ve ısı izolasyon özelliklerine sahip olmalıdır.

Aydınlatma:

• Atlar yüksek düzeyde ışığa ihtiyaç duyarlar. Işığın sağlık, iş azmi ve verimlilik üzerine önemli fizyolojik etkileri vardır.
• Aydınlanma ihtiyacı, gündüz saatlerinde güneş ışığını yeteri derecede bina içine alabilecek yapıda pencere ve boşluklar ile sağlanmalıdır. Her 15 m²lik bir alan için en az 1 m² pencere yüzeyi veya at başına en az 1 m² pencere yüzeyi olmalıdır.
• İlave aydınlatma için gerekli şart, ahırdaki iş ihtiyacına göre ayarlanmalıdır. Tavlaların elektrik tesisatının tamamı atların uzanamayacağı mesafede ve sıva üstüne yapılmalıdır. Bu, tüm kablolar, şalterler, prizler ve fişler için geçerlidir.
• Ayrıca, rutubetin bulunduğu tüm odalarda ve tavladaki elektrik tesisatı standartlara uygun olmalı, kısa devre ve yüksek akıma karşı sigorta tesisatı ihmal edilmemelidir.
• Hizmet yollarının aydınlatılması için en az 60 lüks gücünde sisteme ihtiyaç vardır. 100 W’lık ampuller ve ışık hüzmelerinin ortası merkez olmak üzere 2 metre aralıklarla 20 W’lık veya 5 metrelik aralıklarla 40 W’lık ampullerin kullanılması yeterlidir. Sarı ışık saçan ampul tipleri daha uygundur. Ayrıca, lambalar yaydıkları sıcaklık sebebiyle hava akımını engellemeyecek şekilde yerleştirilmelidir. Hastalanan atların görülebilmesi için tavlalara gece lambası da tesis edilmelidir.

• İlave Mekanlar

  Eyer Odası:

  • Tavla ile direkt bağlantılı olarak yerleştirilmelidir ve malzeme temizliği için yeterli bir alana sahip olmalıdır.
  • Sıcak ve soğuk su tesisatı, temizlik küvetleri bulunmalı ve iyi bir havalandırmaya sahip olmalıdır.
  • Bir ısı cihazı ve aspiratör bulunması şarttır.

  Temizlik Yeri:

  • Eğer hizmet yolu yeterli büyüklükte ise kışın at bakımı tavla hizmet yolunda yapılabilir. Ancak en doğrusu at bakımı için tavla içerisinde ayrı bir bölümün bulunmasıdır. 8-10 at ve daha fazla kapasiteli bir tesiste böyle bir yer kaçınılmazdır.
  • Temizlik yerinin zemini kaygan olmamalı, kolayca temizlenebilmeli, %2’lik bir eğime sahip olmalıdır. Ayrıca, kırpma makinası gibi elektrikli cihazların kullanılabilmesi için elektrik tesisatı bulunmalıdır.

  Yıkama Yeri:

  • Çalışma sonrası atın bacaklarını ve vücudunu yıkamak için kullanılacak sıcak ve soğuk su tesisatı bulunan bir yerin tavla içinde bulunması gereklidir.

  Solaryum:

  • Çalışma sonrası veya yıkama sonrası kurutmayı sağlamak ve atı rahatlatmak için yıkama yerinin yakınında bir solaryum odası bulunması faydalıdır.

  Malzemelik:

  • Tavla içi temizlik ve bakımı için gerekli süpürge, fırça, kürek vs. konulabileceği bir yer bulunmalıdır.

Ali Ekber Ün

At Bilimleri Dergisi İmtiyaz Sahibi.